Leesverslag bij stromingsboek
1950-1980: “Het stenen bruidsbed”, Harry Mulisch
Algemene informatie
a. Standaardtitelbeschrijving:
Auteur,
titel: Harry Mulisch, “Het stenen bruidsbed”
Plaats
van uitgave: Amsterdam
Jaar
van uitgave: 1989
Jaar
van eerste uitgave: 1959
Aantal
pagina’s: 219
b. Genre:
Psychologische roman, omdat de gevoelens en
gedachten van Corinth duidelijk centraal staan.
c. Een korte samenvatting van het boek:
Het
verhaal draait rond de Amerikaanse Norman Corinth. Hij wordt 13 jaar nadat hij,
als oorlogspiloot in de Tweede Wereldoorlog de stad Dresden bombardeerde, uitgenodigd op een tandartscongres in deze
stad. Tijdens dit bombardement werd zijn eigen vliegtuig beschoten en hierbij
raakte hij zwaargewond. Er werd wat plastische chirurgie toegepast op zijn
gezicht, dat zwaar toegetakeld was, maar de schade is nog steeds zichtbaar.
Hij heeft het niet alleen lichamelijk zwaar te verduren gehad maar ook mentaal. Zo loopt het huwelijk met zijn vrouw op niets uit. Het is dan ook een meevaller dat hij afgehaald wordt door Hella Viebahn, een soort van hostess/gids die het congres begeleidt en ook nog eens gescheiden blijkt te zijn.
Corinth gaat de stad wat verkennen en volgt een rondleiding. Zo komt hij op een heuvel terecht van waarop hij het beschadigde Dresden kan bekijken. Schade waar hij medeverantwoordelijk voor is. Hij voelt zich dan ook heel zwak.
Na enige terughoudendheid blijkt dat Hella niet alleen maar ‘gids’ wil zijn voor Corinth, wat hem natuurlijk goed uitkomt. Hij belandt met haar in bed maar heeft daarna geen aandacht meer voor haar en zet zijn zinnen op een andere vrouw.
Corinth maakt kennis met een West-Duitser genaamd Schneiderhahn die net zoals hij genoeg heeft van de speeches op het congres, daarom gaan ze samen op stap in Dresden. Ze ontdekken meer van de stad en van elkaars verleden. Zo komt hij van Schneiderhahn te weten dat hij in concentratiekampen gewerkt heeft. Tenminste: dat denkt Corinth. Later blijkt dit niet te kloppen en komt hij er dus achter dat Schneiderhahn gelogen heeft. Hij wordt kwaad en rijdt midden in de nacht naar hem toe en slaat hem in elkaar. Schneiderhahn denkt dat Corinth hem slaat omdat hij iets te maken had met de concentratiekampen, maar het is net andersom: omdat hij niets te maken had met de kampen is Corinth woest. Uiteindelijk vlucht hij bij Schneiderhahn met z’n auto en steekt deze nadien in brand. Zo vernietigd hij Dresden op een andere manier. Zijn verleden is hem duidelijk geworden.
Hij heeft het niet alleen lichamelijk zwaar te verduren gehad maar ook mentaal. Zo loopt het huwelijk met zijn vrouw op niets uit. Het is dan ook een meevaller dat hij afgehaald wordt door Hella Viebahn, een soort van hostess/gids die het congres begeleidt en ook nog eens gescheiden blijkt te zijn.
Corinth gaat de stad wat verkennen en volgt een rondleiding. Zo komt hij op een heuvel terecht van waarop hij het beschadigde Dresden kan bekijken. Schade waar hij medeverantwoordelijk voor is. Hij voelt zich dan ook heel zwak.
Na enige terughoudendheid blijkt dat Hella niet alleen maar ‘gids’ wil zijn voor Corinth, wat hem natuurlijk goed uitkomt. Hij belandt met haar in bed maar heeft daarna geen aandacht meer voor haar en zet zijn zinnen op een andere vrouw.
Corinth maakt kennis met een West-Duitser genaamd Schneiderhahn die net zoals hij genoeg heeft van de speeches op het congres, daarom gaan ze samen op stap in Dresden. Ze ontdekken meer van de stad en van elkaars verleden. Zo komt hij van Schneiderhahn te weten dat hij in concentratiekampen gewerkt heeft. Tenminste: dat denkt Corinth. Later blijkt dit niet te kloppen en komt hij er dus achter dat Schneiderhahn gelogen heeft. Hij wordt kwaad en rijdt midden in de nacht naar hem toe en slaat hem in elkaar. Schneiderhahn denkt dat Corinth hem slaat omdat hij iets te maken had met de concentratiekampen, maar het is net andersom: omdat hij niets te maken had met de kampen is Corinth woest. Uiteindelijk vlucht hij bij Schneiderhahn met z’n auto en steekt deze nadien in brand. Zo vernietigd hij Dresden op een andere manier. Zijn verleden is hem duidelijk geworden.
Door het verhaal heen zijn er enkele ‘gezangen’ die vertellen over het gebombardeerde Dresden (flashbacks van Corinth). Deze gezangen spoken precies door zijn hoofd.
Specifieke opdracht: verwerkingsvragen
a. Ik
denk dat “Het stenen bruidsbed” behoort tot de symbolistische literatuur. Hieronder de knemerken van het
symbolisme:
1.
Symbolisten beschouwen het gedicht of het
verhaal als een instrument om in contact te komen met de schoonheid van de
hogere werkelijkheid door het gebruik van symbolen.
2.
Het gaat de symbolisten niet om het uitdrukken
van de emoties van de schrijver, maar om het verhaal en de taal. De functie van de
lezer is cruciaal.
3.
De innerlijke, irrationele ervaringen worden
belangrijk, met de nadruk op droombeelden en de dood.
b. Hieronder de toelichting van de kenmerken,
door middel van voorbeelden, situaties, fragmenten of citaten uit “Het stenen
bruidsbed”.
Kenmerk
1: In de roman zitten heel veel symbolen, en ik denk dat Mulisch met deze symbolen
zeker “in contact probeerde te komen” met een hogere werkelijkheid, namelijk
met de Griekse Oudheid. Het viel me namelijk op dat het verhaal is opgebouwd
als een Griekse tragedie (er zitten ook 3 gezangen in die geïnspireerd zijn
door de Griekse dichter Homerus). Hiermee kom ik ook gelijk op het eerste
symbool: Mulisch zet de Tweede Wereldoorlog synchroon met de Trojaanse oorlog. Hij
vergelijkt Helena van Troje als het ware een beetje met Hella Viebahn: Helena
staat symbool voor de verwoesting van Troje, Hella is met terugwerkende kracht
de oorzaak van de verwoesting van Dresden. Als Corinth met Hella naar bed gaat,
lijkt het alsof hij de stad Dresden twee keer wil verwoesten. Dit komt naar
voren in de gewelddadige manier waarop Corinth de liefde bedrijft met Hella: “ ‘Ludwig,’ hijgde hij onverstaanbaar. ‘Wat moet het niet voor jou
betekenen,’ fluisterde zij en spreidde haar benen. ‘Je zit helemaal vol
littekens. Lieveling, soldaat…’ ‘Alles, alles,’ steunde hij. ‘Hoe heet het in
het Engels?’ ‘Fuck, fuck, fuck…’ ‘Ficken. Bijna hetzelfde…’ Snikkend, roepend
gleden zij in elkaar.” (blz. 109)
Verder is verstening een belangrijk symbool
in de roman. “Het stenen bruidsbed” slaat namelijk op het feit dat Corinth met
Hella naar bed lijkt en dat het voelt als de eerste keer de liefde bedrijven ,
maar dat hij haar daarna al gauw links laat liggen – het bruidsbed versteent. “ ‘Ah, charmant,’ zei zij toen zij het ook
voelde en sloeg haar armen om hem heen. ‘Zul je oppassen?’ ‘Ja,’ zei hij en kon
zelfs dat niet meer zeggen. O, god, dacht hij, o, god, het is mogelijk, en liet
zijn handen over haar lichaam glijden, - iedere keer is de eerste.” (blz. 108)
Kenmerk
2: Volgens mij vindt Harry Mulisch mooi en verfijnd taalgebruik inderdaad
erg belangrijk. In het begin is de roman daardoor (en ook door de vele
symbolen) vrij lastig te begrijpen, maar na een tijdje ben je als lezer aan
zijn taalgebruik gewend geraakt. Vooral de lange vergelijkingen met andere
oorlogen en andere steden zijn soms lastig, omdat je die echt goed moet lezen,
wil je de overeenkomst snappen. “Die
hadden een bedoeling, en aanwijsbare gevolgen – zoals het massacre van Carthago,
en Hiroshima; die mikten boven zichzelf uit, zoals de slag om Troje niet om
Troje ging, maar om Helena. Dresden niet.” (blz. 129)
Kenmerk
3: Tot slot vind ik dat deze roman bij het symbolisme hoort, omdat Corinth in
het verhaal heel veel te maken krijgt met droombeelden en de dood. Hij ziet steeds
flashbacks (dit zijn de gezangen in het boek), waar hij doodongelukkig van is, en
eigenlijk komt hij door Schneiderhahn en Hella in contact met zijn eigen
noodlot. Aan het einde wordt Corinth ook een beetje krankzinnig door alles wat
hij heeft meegemaakt: “ ‘Daar is hij…’
riep Schneiderhahn schor in de hoorn, liet hem vallen en sprong verend over het
bed naar de andere kant van de tafel toen Corinth op hem af kwam. ‘Help!’
schreeuwde hij halfgek van angst in de richting van de bungelende hoorn toen
Corinth hem lachend om de tafel joeg. En bij de tweede keer: ‘Hij is
krankzinnig geworden!’ En bij de derde keer, met overslaande stem: ‘Politie!
Frau Viebahn!’ Toen lag hij achterover tegen de gordijnen en de rechterkant van
zijn gezicht was gevoelloos geworden van de verschrikkelijke klap, die Corinth
hem gegeven had.” (blz. 215)
c. “Het
stenen bruidsbed” is zeker een exponent van het symbolisme. Alle kenmerken
van de literaire stroming die ik heb genoteerd, zijn in het boek terug te
vinden. Vooral die symboliek met betrekking tot de Griekse tragedie van Troje
vond ik erg knap bedacht. In het begin
had ik wat moeite om alle symboliek te begrijpen, maar hoe verder ik kwam met
lezen, hoe mooier ik het boek vond.
Bronnen
2.
http://educatie-en-school.infonu.nl/samenvattingen/52503-het-stenen-bruidsbed.html
(onder andere gebruikt voor de samenvatting)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten